eureka

lector paul peeters ziet duurzame, internationale trein als serieuze concurrent: ‘vliegtuig niet automatisch sneller en goedkoper’

De trein geldt voor de langere, internationale afstanden binnen Europa zowel bij toeristen als zakelijke reizigers amper als een serieus alternatief voor het vliegtuig. Te duur, te tijdrovend, te weinig mogelijkheden. Deels onterechte vooroordelen, vindt lector duurzaam toerisme en transport Paul Peeters, verbonden aan onderzoeksinstituut Centre for Sustainability, Tourism and Transport (CSTT), NHTV internationaal hoger onderwijs Breda. “Er zijn wel degelijk interessante opties” zegt hij in dit derde artikel in onze serie over duurzaam treinen. Eerder spraken we hierover met Arriva en ProRail.

Een enkeltje treinen van Amsterdam naar Barcelona voor 300 euro, reistijd twaalf uur. Terwijl een vliegretourtje voor nog geen 100 euro aangeboden wordt. Wie kiest er dan voor de trein? Paul Peeters zucht. Natuurlijk heeft ook hij het artikel in De Volkskrant gelezen. Sterker nog, hij komt erin aan het woord. Slechte reclame voor de internationale treinverbindingen. “Dodelijk zelfs”, zegt de lector en lid van Het Groene Brein, een groep van 100 wetenschappers die onderzoek doen naar duurzame ontwikkelingen op onder meer het gebied van reizen. “Want alleen die getallen blijven hangen. Zie je wel, luidt dan de conclusie, je kunt beter het vliegtuig nemen. En dat is echt niet waar. De vergelijking is ongelukkig gekozen. Als je op tijd boekt, zijn de treintickets ook voor concurrerende prijzen te koop. Net als de vliegtickets. Of probeer een Eurail kaart vanaf 250 retour plus circa 50 euro reserveringen. En dan heb je nog drie extra vrije reisdagen in Europa voor niks. Verdiep je in de dienstregeling en je zult zien dat met de hogesnelheidstreinen ook goede snelle deals te maken zijn. Zeker als je eerlijk alle kosten meetelt. Bagage in het vliegtuig, tussen de 15 en 40 euro, openbaar vervoer naar de luchthavens (circa 10 euro) of een taxi (circa 50) en het verschil wordt al veel kleiner. En de reistijd? De transfers van en naar de luchthavens? De wachttijd voor de poortjes en de gates? De vertragingen? We zijn voorgeprogrammeerd om vliegen als goedkoper en sneller te beschouwen.”

Energie

Vliegmaatschappijen marketen dat ook heel slim, vervolgt Paul Peeters. Ze adverteren breed met de laagste, theoretische tarieven en profileren zich ook steeds meer als duurzaam en groen. “Slim ja, spoorbedrijven zijn daar niet zo handig in. Maar vliegen is in vergelijking met alle andere vervoersmodaliteiten veel en veel slechter voor het milieu. Hoe je het ook wendt of keert. Per passagier is het energieverbruik in vergelijking met de automobilist tot vier keer hoger, afhankelijk van de bezettingsgraad van de auto. Vergeleken met de trein is het al gauw een factor vier. Maar energie is slechts één factor. Het verschil in de uitstoot van CO2 en stikstof is vaak nog veel groter. Vliegtuigen verbranden fossiele brandstof, maar treinen en steeds meer auto’s rijden op elektriciteit die steeds vaker van duurzame bronnen komt. In sommige landen hebben treinen vrijwel geen uitstoot zoals in Zwitserland (waterkracht), Nederland (windenergie) en Frankrijk (kernenergie). Boven de grond zijn vliegtuigen direct vervuilend voor de omgeving, in de hogere luchtlagen zorgt de uitstoot van stikstof en waterdamp voor effecten die het klimaat sterk opwarmen. Helaas zijn er niet heel veel mensen die hierover nadenken als ze een reisje, vakantie of zakelijke trip boeken. Prijs en gemak zijn bepalend. Waarbij ik dan wel weer aanteken dat treinreizen doorgaans veel comfortabeler is dan vliegen of autorijden.”

Alternatief

De vooroordelen ten spijt, de laatste decennia is het spoorwegennet in Europa sterk verbeterd. Er is fors geïnvesteerd in hogesnelheidsnetten waardoor zeker Duitse en Franse steden snel bereikbaar zijn, iets wat uiteraard ook geldt voor Londen sinds de tunnel is opgeleverd. “De ticketprijzen zijn ook gedaald”, zegt Paul Peeters. “Treinen is wel degelijk een alternatief voor reisafstanden tussen grote Europese steden. Zowel zakelijk als recreatief.”

Paul Peeters houdt zich als lector in duurzaamheid en lid van het Groene Brein buiten de politieke discussies over mogelijke btw of accijns op kerosine. Met objectief onderzoek en studies met het CSTT laat hij de feiten spreken. “Omdat vliegreizen zo goedkoop zijn, gaan mensen voor een weekendje of een paar dagen Europa in. Soms betalen ze méér voor de taxi naar het vliegveld dan voor het ticket. Ze onthouden dan alleen het goedkope ticket. Irrationeel lijkt het, maar het is ook een kwestie van psychologie. Dat heeft ook weer invloed op de keuze voor verre bestemmingen. In de beleving is er niet zo veel verschil tussen een vlucht naar Madrid of New York. Vliegen is vliegen. Trek dat door en in plaats van met de Thalys naar Frankrijk vliegen ze naar Bali. Ik zeg niet wat mensen wel en niet mogen, maar als we de klimaatdoelen van Parijs willen halen, dan kunnen we niet in de loop van deze eeuw tien keer zoveel gaan vliegen. Enige reductie is wellicht zelfs noodzakelijk. Met de huidige prijzen en dienstregelingen zie ik dat echter niet gebeuren.”

Eindhoven

Met CSTT onderzocht Paul Peeters in 2004 samen met Kees van Goeverden van de TU Delft de kansen voor Eindhoven als internationaal treinknooppunt. Toen al concludeerde hij dat er relatief weinig investeringen nodig waren om de verbindingen met vooral Duitsland, Frankrijk en Engeland sterk te verbeteren. “Mooi om te horen dat er nu concrete stappen gezet worden. Dat geldt net zo voor de EurekaRail-projecten in Zuid-Limburg. Betere treinverbindingen stimuleren de economische groei en geven het toerisme een impuls. Het is daarbij belangrijk dat regionaal de aansluitingen en verbindingen goed zijn en aansluiten op de internationale trajecten.”

 

5 May 2018 | 15:46

Nicole

Is there a possibility to translate the article in English? I’m studying Tourism at AAU in Denmark, and I think the article is very interesting.

7 May 2018 | 08:40

Jenny

Dear Nicole,

We will translate the article in English. And will let you know through e-mail when it is online. Good luck with your study. Kind regards, Jenny Kamstra

antwoord